De Spaanse griep zaait
dood en verderf te Hakendover

In 2020 verbaasde de Corona-epidemie iedereen toen deze plotseling opdook en zowel de wereldwijde economie als de gezondheidszorg op zijn kop zette, wat leidde tot aanzienlijke oversterfte. Drie jaar later voelen we nog steeds de gevolgen van deze pandemie. Aan het einde van de Eerste Wereldoorlog zaaide de Spaanse griep op een vergelijkbare manier verwoesting. Schattingen geven aan dat deze ziekte wereldwijd tussen de 50 en 100 miljoen levens eiste, tot vijf keer meer dan het aantal slachtoffers van de oorlog.

De Spaanse griep kreeg haar naam omdat de Spaanse pers, die niet gecensureerd was, er als eerste over rapporteerde. In maart 1918 ontdekte een Amerikaanse legerarts het virus voor het eerst in een opleidingskamp voor Amerikaanse soldaten in Kansas. Deze soldaten bereidden zich voor om naar Europa te komen en te helpen bij de bevrijding van de Duitse bezetting.

In juli 1918 rapporteerde men in Tienen al over een zeer agressieve griep, die in de eerste twee maanden al enkele levens eiste. Noord-Franse vluchtelingen, geëvacueerd uit het frontgebied door de Duitsers, verspreidden het virus verder. Na een tijdelijke terugval in augustus en september, laaide het virus in oktober 1918 weer op met volle kracht.

Ook de familie Maes-Raymaekers uit Hakendover kreeg te maken met het virus. Michel Maes, suikerkoker in de Tiense Suikerraffinaderij en actief in Italië, was net voor het uitbreken van de vijandelijkheden teruggekeerd naar de fabriek van Pontelongo, "Sucreficeria di Pontelongo", opgericht in 1910 en bekend als "El Beljo", gelegen nabij Padua, in de regio Veneto. Een hersenbloeding trof hem, en hij bleef vier jaar lang in Italië voor behandeling, mede door de gesloten grenzen.

In die tijd bezocht hij ook zijn broer Joseph Maes in Bulgarije, eveneens suikerkoker en woonachtig op Kerkstraat nr 51. Het gezin Maes-Raymakers woonde op de Sint-Truidensesteenweg nr 6 in Hakendover, waar de oprukkende Duitse troepen op 18 augustus 1914 veel schade aanrichtten. Een van de 31 afgebrande woningen was die van Michel Maes. De getroffen families verloren alles, van meubels tot kleding, en de Duitsers namen zelfs hun spaargeld mee. Zo rapporteerde pastoor J. van Hemel in een verslag aan het aartsbisdom. Michels vrouw Julienne trok met de negen kinderen naar Tienen, waar ze het grootste deel van de oorlog doorbrachten.

In november keerden ze terug naar Hakendover, naar hun oude adres, waar een tragedie zich voltrok: binnen één week stierven twee dochters, Julia-Maria-Blanche Maes (10 jaar oud), Maria-Sylvia (7 jaar oud), en moeder Julienne Raymaekers (42 jaar) aan de Spaanse griep.

Enkele weken later keerde Michel Maes terug naar huis. Hij werd geconfronteerd met het verdriet om zijn geliefden en de zorg voor zijn gezin, waarbij zijn oudste dochter Roza hem hielp. Na de oorlog werkte hij nog in Pontelongo, vergezeld door zijn oudste dochter die het huishouden verzorgde.

Michel Maes was mijn overgrootvader.

Auteur: Jan Kinjet.

Familiefoto (vlnr):

• Julia Maria Maes, 1894 - 22-10-1918
• Anne Marie Marguerite Maes, 1894-1980
• Antoon Maes, 1909-1997
• Henri Maes, 1896-1967
• Maria Sylvia Maes, 1911-22-10-1918