grade

Marie de bedzijker en
Janneke de blijter

Gans het jaar door kwamen er bedevaarders naar Hakendover. Was het niet voor de dieren of voor de oogst, dan kwam men bijvoorbeeld voor het moeilijk tanden maken bij de kinderen. Vroeger werden dan ex-voto's geofferd, voorstellende een gebit. Ook daarin is wijziging ingetreden: jonge moeders offeren nu 32 aaneengeregen nikkeltjes van 5 cm. (NVDR: Thans ziet men evengoed fopspenen, kleertjes, ...) Tegen bedwateren bij groot en klein werden negenden gedaan, voor een zeer oud Mariabeeld dat werd vereerd (!) onder de wel zeer vulgaire naam "Marie de Bedzijker". Voor kinderen die beginnen te wenen als men ze beziet, is het "Sint Jan den Huilaard" die genezing moet brengen. Te Grimde zeggen de volksmensen soms nog tegen hun schreeuwende kinderen: "Als ge zo blijft schreeuwen, zullen we met u naar Hakendover gaan en u met uw bakkes tegen de teen van Sint Jan den Huilaard duwen." Deze beide beelden staan weerszijden van de "Ecce Homo". Ook daar werden allerhande voorwerpen neergelegd zoals stukken van kinderdoeken en lakens, haarklissen en breukbanden. Ook prikte men met naalden in de voeten van de "Ecce Homo" en deze naalden moesten dan dienen om gezwellen en zweren mee open te prikken. Maar het spreekwoord "geen sant in eigen land" blijkt ook hier van waarheid te zijn, want de inwoners van Hakendover hadden 'geen' vertrouwen in hun heiligen en gingen daarom elders om gunsten af te smeken:

  • vee O.-L.-V. van de Osseweg of St.-Brigitta in Roosbeek
  • zeug of merrie die niet goed met de jongen over de baan kon Hoepertingen
  • het zuiveren van gekalfde koeien de kapel van het Heilig-Bloed op de Ransberg; - steenzweren de kapel van Sint-Job te Ezemaal
  • tandpijn Sint-Apollonia, Wange
  • moelijk wateren bij ouderlingen Sint-Blasius, Wommersom
  • huidbrand en puisten Sint-Genoveva, Opllinter
  • hoofdpijn Sint-Maurus, Grimde & veldkapel aan de hoeve Bosschellen (Wommersom)
  • neerhofdieren Sint-Gillis, Kumtich
  • razernij Sint-Hubertus, Orsmaal
  • reuma Sint-Amandus, Stokrooi
  • speen Sint-Follianus, Neerlinter

In deze lijst vinden we alle parochies terug die naar processiegewijs naar Hakendover kwamen tijdens het feest van Hakendoverwijn. Is er een verband?

Robert Morren

Similia similibus curantur

Het gelijke met het gelijkende genezen

Unsplashed background img 2

Bronwijding

Op de feestdag van O.-L.-H.-Hemelvaart is er weeral gelegenheid voor de dorpsmensen om kermis op tafel te vieren. In het plaatselijk dialect spreekt men van "bonwéàs". Even voor de aanvang van de hoogmis gaat de pastoor in groot ornaat, omringd van kerkmeesters en koorzangers en voorafgegaan door de dragers van de paaskaars naar de bron. Vroeger ging de "suisse" aan het hoofd. De bron werd in 1876 versierd met een stenen nis met daarin het beeld van "Salvator Mundi". voor de bron werd een omheind achtkantig bekken aangelegd met een speciale toegang en een licht hellende gemetselde bodem. (NVDR: Dit bekken verdween bij de verbreding van de weg.) Alles wijst erop dat het bestemd was om de bedevaarders te laten baden, zoals dit in Lourdes geschiedt. Dit gebruik heeft wellicht nooit ingang gevonden bij de gelovigen, want de oudste inwoners van het dorp wisten hierover niets te vertellen. (NVDR: In "Het Laatste Nieuws" verscheen anno 1910 een artikel over de bedevaart naar Hakendover. Hierin wordt wel melding gemaakt van badende bedevaarders. we moeten het betreffende artikel echter met een zware korrel zout nemen.) 

Op de dag van de bronwijding werd het bekken en het beeld met vlaggetjes, lover en bloemen getooid om deze korte plechtigheid meer luister bij te zetten. De weg van de kerk toto de bron was met zand, gekleurde papiersnippers en vroege bloemen bestrooid. Na de liturgische plechtigheid der wijding keert de priester naar de kerk voor het celebreren van de Hoogmis. Voor vele jaren zocht men naar de "paasnagel" die volgens oude inwoners in de kaars moest steken en bij de gang van en naar de bron wel eens veloren ging. Wie de paasnagel vond, bewaarde hem als een groot relikwie. Dit gebruik is reeds zeer lang uitgestorven. De paasnagels zijn de vijf gewijde wierookkorrels die op paaszaterdag in de paaskaars werden gestoken. Alom werden ze beschouwd als een krachtig afweermiddel tegen heksen. Op O.-L.-H.-Hemelvaartdag zijn in ieder huis de naaste bloedverwanten op bezoek, want het is "papkermis". Na het middagmaal komen de schotels goudgele rijstpap op tafel en moet daarvan gegeten worden, buikje sta bij. Spottenderwijs wordt dan wel eens gezegd dat rijstpap, klaargemaakt met pas gewijd bronwater, niet kan aanbranden, er wel op doelende dat in de "goei" rijstpap geen water mag gebruikt worden.